Wat is de waarde van één temperatuur-dagrecord?

Je leest, hoort en ziet het soms in de media: "Nog nooit was een 29-ste maart zo warm." Een record doet het altijd goed. Maar wat is de waarde van één enkel temperatuur-dagrecord?


Temperatuur-dagrecords hebben meteorologisch gezien niets te betekenen. Van zo'n temperatuur-dagrecord een hoofdpunt in het nieuws maken is helemaal onzinnig. Omdat we geregeld een schrikkeljaar hebben, schuiven alle data na 28 februari immers een dag op.


Concreet: stel je voor dat het op 1 maart in Ukkel recordwarm is, namelijk 22,1 graad. Geen enkele eerste maart scoort hoger. Maar ... er is wel een 29 februari met 22,4 graden. Wat moet je daar dan mee doen?.. Dit is duidelijk appelen met citroenen vergelijken.


De invoering van schrikkeldagen is per afspraak gebeurd. We hadden indertijd even goed een 32 juli kunnen invoeren, of een 31 juni. Meteorologisch gezien maakt dat geen enkel verschil. Maar de consequenties zijn enorm: wat voor een bepaalde dag wél een dagrecord is, is dat voor de daaropvolgende dag niet.


Daar komt nog bij dat niet alle temperatuur-dagrecords even "scherp" staan. Een zwak record kan makkelijk verbeterd worden - maar het betekent niets.


Het record van warmste 15 september staat op naam van 15 september 2020 met 34,3°C.
Het record van warmste 16 september staat op naam van 16 september 1947 met 28,7°C.
Het is dus "makkelijk" om het record te breken op 16 september ... terwijl het voor 15 september moeilijk is.


Bovendien zijn temperatuurdagrecords heel wisselend van plaats tot plaats. Zo mat men in één thermometerhut in Ukkel op 9 februari 2008 maar liefst 17,1 graden. Een andere Ukkelse thermometerhut op nauwelijks enkele tientallen meter afstand kwam niet hoger dan 16 graden.


Daarnaast veranderen de waarnemingsomstandigheden. De langste reeks klimatologische waarnemingen in België is die van de regio Brussel: ze zijn gestart in 1833.
We spreken van "de waarnemingen van Ukkel", maar in feite vonden die waarnemingen tot 1885 plaats in Sint-Joost-ten-Node (op de oude site van de Sterrenwacht van België). In 1886 werd het waarnemingspark verplaatst naar Ukkel.


Van 1833 tot 1877 hingen de thermometers (in Sint-Joost-ten-Node) aan de noordkant van de sterrenwacht op een hoogte van 3,3 meter. Dus niet in thermometerhutten. De thermometers van de 19de eeuw hadden bovendien maar een nauwkeurigheid van 0,4°C.


We beschikken voor Ukkel pas over een uurlijkse set waarnemingen sinds 1892. Temperatuur-dagrecords zijn dus sowieso pas valabel vanaf het jaar 1892.


Als je alle dagelijkse temperaturen voor de tientallen weerstations in België vergelijkt, stel je vast dat daar soms een enorme spreiding op zit. Het kan makkelijk zijn dat Koksijde 12,2 graden meet en dat het op hetzelfde ogenblik in Kleine Brogel 22,0 graden is.


Nog meer problemen... In juni 1983 zijn we overgeschakeld van open naar gesloten thermometerhut. Alle waarnemingen van voor juni 1983 krijgen daardoor een correctiefactor.


Twee voorbeelden om dit te illustreren. Op 19 juli 2006 bedroeg de maximumtemperatuur gemeten in open thermometerhut 38,2 graden. In gesloten thermometerhut was dat "slechts" 36,2 graden. We weten dat heel precies omdat er toen waarnemingen beschikbaar waren in open én gesloten thermometerhut.
27 juni 1947 was voor Ukkel de op twee na warmste dag sinds het begin van de waarnemingen. In de open thermometerhut werd 38,8 graden gemeten. Gereduceerd naar een gesloten thermometerhut is dat 36,8 graden.


Bijkomende moeilijkheid is dat er een verschil is tussen de synoptische waarnemingen en de klimatologische waarnemingen.


Bij synoptische waarnemingen wordt de maximumtemperatuur berekend uit waarden die uitgemiddeld worden over een tijdspanne van een minuut. Een klimatologische maximumtemperatuur wordt bepaald over een tijdsinterval van tien minuten, om atmosferische turbulentie te verminderen. De klimatologische maximumtemperatuur ligt meestal enkele tienden van een graad lager dan de synoptische maximumtemperatuur.


Om al die redenen ben ik een koele minnaar van de hype van temperatuur-dagrecords. Eén dagrecord zegt niets. Dat verandert wel wanneer we de hele lijst dagrecords bekijken. Die analyse lees je hier.



Nog andere vragen?

Statistieken:
Online: 46
Vandaag: 867
Laatste week: 9.652
Pagina's: 38.641.350
sinds 15 aug 2010