Zijn er nu meer en dodelijker rampen dan vroeger?
De laatste jaren worden we opgeschrikt door grote weerrampen: een gigantische hittegolf in Rusland met zware bosbranden, hevige moessonregens in Pakistan, dodelijke modderstromen in China, verschrikkelijke orkanen en tyfonen. Toeval? Of zit er meer achter?


Tegenwoordig smeren de media de rampen breed uit over de voorpagina's. Beelden zeggen veel meer dan woorden... en zo ontstaat bij sommige mensen de indruk dat het einde van de aarde nabij is. Zo'n vaart zal het wel niet lopen. Maar we moeten ons de vraag stellen of de wereld in de toekomst meer en meer met grote rampen zal geconfronteerd worden.


Extreem dodelijke weergebeurtenissen zijn van alle tijden. De zwaarste ramp die de mensheid ooit heeft getroffen, was de overstroming in China in 1931. Toen stierven (naargelang de bron) tussen één miljoen en vier miljoen mensen.

Daarna volgen overstromingen in 1887 (China - tussen 900.000 en 2 miljoen doden), 1938 (China - 600.000 doden), 1975 (China - 231.000), 1935 (China - 145.000), 1530 (Nederland en België - waarschijnlijk 100.000), 1971 (Noord-Vietnam - 100.000), 1911 (China - 100.000) en 1287 (Nederland en België - waarschijnlijk tussen de 50.000 en de 80.000 doden).


De meest dodelijke orkaan woedde op 13 november 1970 in Bangladesh: er vielen ongeveer een half miljoen doden. Daarna volgen orkanen van 1839 (India - 300.000 doden), 1737 (India - 300.000 doden), 1886 (China - 300.000), 1881 (Vietnam - 300.000), 1923 (Japan - 250.000), 1876 (Bangladesh - 190.000), 1897 (Bangladesh - 180.000), 2008 (Myanmar - 150.000 doden).


We moeten de cijfers met grote voorzichtigheid behandelen. Meer dan waarschijnlijk zijn er zeer veel rampen gladgestreken tussen de plooien van de geschiedenis. Maar toch zijn deze cijfers opvallend. Ze staan in schril contrast met ons aanvoelen dat er nu veel meer doden vallen dan vroeger.


Het is erg moeilijk om een tendens in extreme weergebeurtenissen te ontwaren. De cijfers zijn bovendien heel vertekend. Vroeger wisten we gewoon niet dat er ergens in de wereld een verschrikkelijke ramp was geweest. Tegenwoordig zitten de media met een vergrootglas boven op elke calamiteit die dodelijke slachtoffers maakt.


Vroeger waren er veel minder mensen die veel meer verspreid leefden over de verschillende continenten. In het jaar 1800 waren er ongeveer één miljard mensen. Nu zijn we met meer dan acht miljard.


Tegenwoordig leven de mensen ook veel meer geconcentreerd in grote steden vlak bij kustgebieden. Als er nu een grote weerramp is, zijn er potentieel veel meer doden.


Het aantal dodelijke slachtoffers kan dus zeker niet verklaard worden door alleen de kracht van de natuurramp in rekening te brengen. Veel belangrijker is het te kijken naar de manier waarop een maatschappij zich wapent tegen dreigend natuurgeweld.


In onze westerse wereld worden we tijdig verwittigd als een orkaan dreigt. Orkaan Katrina zorgde in 2005 voor "maar" ongeveer 1800 dodelijke slachtoffers omdat de mensen wisten dat er gevaar was. Op 2 mei 2008 sloeg orkaan Nargis toe in Myanmar. De overheid had de bevolking niet ingelicht. Resultaat: ongeveer 150.000 doden en een plaats in de top-10 van dodelijkste orkanen ooit.


En toch kent iedereen Katrina en heeft haast niemand van Nargis gehoord. Dat komt omdat onze westerse media beelden nodig hebben om verhalen te vertellen. In New Orleans waren die beelden rijkelijk voorhanden. Niet in Myanmar, waar de toenmalige militaire junta de touwtjes stevig in handen had.


Nederland en België hebben in de middeleeuwen verschrikkelijk geleden onder zware overstromingen. We hebben geleerd uit die rampen. Onze dijken zijn tegenwoordig extra stevig. We weten dat er gevaar is en hebben ons gewapend - al durft het zelfs dan nog fout gaan, zoals tijdens de waterbom van 14 en 15 juli 2021.
Helemaal anders is het in landen als Pakistan en Bangladesh. Daar leven ook veel mensen in een laagvlakte bij de zee, maar een dijkensysteem is er niet of nauwelijks. Als het water komt, is de chaos niet te overzien.


Met de techniek van klimaat-attributie kunnen we de laatste jaren duidelijk aantonen dat er een verband is tussen extreme weergebeurtenissen en de klimaatverandering. Maar of dat verband ook zal resulteren in meer dodelijke slachtoffers, hangt in grote mate af van de manier waarop de maatschappij zich wapent tegen die dreiging (adaptatie en mitigatie).


In onze westerse wereld anticiperen we op het gevaar en beschermen we de laaggelegen gebieden tegen het water. In de ontwikkelingslanden is dat niet (of veel minder) het geval. In de toekomst zullen de dodelijkste rampen daarom meestal die regio's treffen die het nu al moeilijk hebben. Meer info vind je hier.


Waarschijnlijk zijn wijzelf de grootste bedreiging voor de aarde.


Nog andere vragen?

Statistieken:
Online: 30
Vandaag: 982
Laatste week: 9.316
Pagina's: 38.635.277
sinds 15 aug 2010