Wat voor een winter krijgen we?


Vroeger was het eenvoudig. Armand Pien wist wat voor weer het de volgende dag zou worden. En als zijn voorspelling niet klopte, kon je nog altijd enkele weerspreuken bovenhalen en zelf weerman spelen. Het weer deed uiteindelijk zijn eigen zin, en iedereen schikte zich er naar.


Vandaag is dat helemaal anders. Als de bladeren vallen in de herfst wil iedereen onmiddellijk weten wat voor winter we gaan krijgen. En aangezien de vraag erg groot is, zijn er elk jaar dan ook een heleboel seizoensprognoses, soms heel algemeen, soms ook heel gedetailleerd. Het werk van weerprofeten? Of kan je wel degelijk een seizoen voorspellen?



Onzekerheid troef


Seizoensverwachtingen zijn in feite niets anders dan een heleboel weerberichten die worden samengevoegd. Met de huidige supercomputers kan je de toestand van de atmosfeer uitrekenen voor morgen, voor overmorgen, voor de volgende week, ja zelfs voor de volgende maanden. Het ziet er allemaal griezelig perfect uit, met heel kleurrijke kaartjes en digitale perfectie, maar natuurlijk zijn er grenzen.


We merken dat heel kleine onzekerheden in het weer na pakweg een week dikwijls uitmonden in weersituaties die compleet fout zijn. Chaos is al helemaal troef na drie weken.


Twee simulaties met verschillende computermodellen leveren voor de volgende dag meestal een heel gelijklopende weerprognose. Maar na een week is de onzekerheid soms al zo groot geworden dat de ene weercomputer je een gigantische storm voorspelt, terwijl je volgens de andere de hele nacht terrasjes kan doen.



Doorrekenen


Het is dus geen goed idee om een computer op een dag individueel te laten doorrekenen hoe de winter er moet uitzien. Maar we zijn slim. En dus laten we gedurende veertien dagen die computer de toestand van de atmosfeer becijferen voor het volgende seizoen. Bedoeling is om na te gaan of er geen algemene trend zit in al de gegevens die we op die manier bekomen.


Stel dat we de hele maand november elke dag opnieuw de computer hebben laten doorrekenen hoe het weer er zal uitzien in december, januari en februari, dan kan dat misschien interessante resultaten opleveren. Als alle prognoses wijzen in de richting van een koude en sneeuwrijke winter, dan is dat misschien wel zo.


En dus zijn we de voorbije jaren bedolven onder allerlei voorspellingen gedaan met supercomputers en geavanceerde weermodellen die rekening hielden met oceaantemperaturen, luchtstromingen op grote hoogte, zeestromingen, ...


Het resultaat? Veel kaf, weinig koren. Elk jaar was er wel iemand die met zijn prognose de nagel op de kop sloeg. Maar elk jaar was het een ander computermodel dat de juiste seizoensvoorspelling deed. Elk jaar verscheen iemand anders op televisie om zijn grote gelijk uit te schreeuwen. Vergelijk het met de lotto. Er is altijd iemand die wint, maar het is altijd iemand anders.



Voorzichtig blijven


Bovendien moet je erg voorzichtig zijn met het interpreteren van seizoenvoorspellingen. Stel dat het ECMWF (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts) voor Europa een koude en natte winter verwacht. Op het eerste zicht lijkt dat belangrijk nieuws en het zal dan ook zeker de media halen.


Maar wat is de waarde van zo'n bericht? De koude Europese winter geldt immers voor een grote regio, van Dublin tot Ankara, van Helsinki tot Sevilla. De computer doet een uitspraak voor dit hele gebied. Probleem is dat we niet weten of de grote kou zich zal concentreren in de Balkan, in de Lage Landen, in het noorden van Scandinavië of in Spanje. Het is dus best mogelijk dat op het eind van het seizoen de Europese winterprognose juist was, maar dat we daar in Vlaanderen niets hebben van gemerkt.


Een voorbeeld. Eind 2005 waren er alarmerende berichten over de Siberische winter die hier zou toeslaan. Sommigen maakten zelfs al vergelijkingen met de gruwelijk koude februarimaand van 1956, toen de gemiddelde temperatuur in Ukkel MIN 6 graden bedroeg en het economisch leven grotendeels stilviel. En kijk, de winter haalde inderdaad fors uit in Oost-Europa, met honderden vriesdoden en spectaculaire tv-beelden. Zelfs in België lag de gemiddelde wintertemperatuur iets onder de normale waarde. Maar ik denk niet dat je de winter van 2005/2006 kon vergelijken met die van 1962/1963...


Dat is dan ook het nadeel van een seizoensvoorspelling: ze is erg algemeen, zowel in tijd als in plaats. Het kan best zijn dat de statistiek het bij het rechte eind heeft voor een heel continent. Maar als individuele weergebruiker ben je daar niks mee.


Prognoses die een sneeuwrijke winter voorspellen, zijn al helemaal onbetrouwbaar. Je hebt het ongetwijfeld zelf ook al meegemaakt: sneeuw is heel ongelijk verdeeld zelfs over een kleine oppervlakte als België.



Tegen beter weten in...


Toch krijgen weermensen elk jaar opnieuw de vraag "wat voor winter we nu gaan krijgen". Als we dan heel voorzichtig aangeven dat je daar in feite geen antwoord op kan geven, volgt er hoongelach en ongeloof. Was er niet die Duitser die vorig jaar had gezegd dat het een Siberische winter zou worden? En er is toch dat succesvol Brits weerbedrijfje? Waarvoor hebben jullie dan al die computers? Wat hangen die satellieten daar boven dan te doen?


Ik denk dat hier wat nederigheid op zijn plaats is. Natuurlijk maakt de wetenschap vorderingen. Ja, we kunnen nu veel beter dan pakweg twintig jaar geleden een weersverandering aankondigen. Ja, we kunnen (vooral voor de tropen) soms heel algemene prognoses maken voor enkele maanden. Maar tegelijk beseffen we maar al te goed dat we nog een hele weg moeten afleggen.


De natuur blijft altijd verbazen. Weersystemen zijn zo ongelooflijk complex dat zelfs de krachtigste computers tilt slaan. Persoonlijk ben ik al blij als we in een stabiele situatie een 10 dagen-prognose voor het Belgische weer kunnen geven.


NASCHRIFT: de media blijven ons bestoken met allerhande "voorspellingen".

"De winter 2011/2012 wordt een horrorwinter."

"De winter 2013/2014 wordt een horrorwinter die drie maanden zal duren. Het wordt de winter des doods."

"Als we de Amerikaanse meteorologen mogen geloven, gaat het een van de koudste winters sinds jaren worden."



Misschien dit eens lezen....



Nog andere vragen?

Statistieken:
Online: 12
Vandaag: 1.783
Laatste week: 9.435
Pagina's: 38.637.589
sinds 15 aug 2010