Wat zijn grijze nachten?

Omdat de aardas niet loodrecht staat op het vlak waarin wij rond de zon draaien, kennen wij seizoenen. In de winter blijft de zon laag boven de horizon en zijn de nachten lang. In de zomer genieten we van lange dagen en trekt de zon hoog door het zuiden.


Als we meer en meer naar het noorden trekken, worden de daglengte (de tijdsduur van een dag) bij het begin van de astronomische zomer langer en langer. In Virton bedraagt de daglengte op 21 juni (zomerzonnewende) 16 uur 18 minuten. In Essen, één van de noordelijkste punten van ons land, is de daglengte dan 16 uur 38 minuten: dat is dus 20 minuten meer daglicht dan in Virton.


Gaan we nog noordelijker, dan duurt de dag van de zomerzonnewende langer en langer:

Groningen 16 uur 59 minuten
Stockholm 18 uur 37 minuten
Trondheim 20 uur 35 minuten

Op de poolcirkel (en erboven) gaat de zon die dag niet onder: de middernachtszon. In feite kunnen we al tientallen kilometer bezuiden de poolcirkel de middernachtszon zien op 21 juni. Dat komt omdat het licht van de laagstaande zon wat wordt afgebogen in onze dampkring.


Het is duidelijk dat ook in Trondheim en Stockholm rond 21 juni er weinig sprake is van nacht. Het blijft schemeren , want de zon zakt nooit diep weg onder de horizon. De avondschemering gaat over in de ochtendschemering.


Vanaf wanneer kan je zeggen dat het volledig donker is? We zijn m.a.w. op zoek naar het moment waarop de zon diep genoeg is weggezakt onder de horizon om van complete duisternis te kunnen spreken. Astronomen onderscheiden drie fasen.


Een zonnestand tussen 0 en -6 graden wordt burgerlijke schemering genoemd. De zon is weg maar je kan (bij helder weer) alles nog goed zien, zelfs nog een tekst lezen.


Tussen -6 graden en -12 graden spreekt men over de nautische schemering. De krant lezen wordt moeilijk.


De astronomische schemering is de periode waarop de zon tussen -12 en -18 graden staat, zich dus tussen 12 en 18 graden onder de horizon bevindt. Pas als de zon lager dan 18 graden onder de horizon staat, is het nacht.


In onze streken haalt de zon tussen eind mei en half juli niet de vereiste -18 graden... en wordt het dus nooit volledig donker. Dat zijn de grijze nachten. Je kan wel sterren zien, maar aan de noordelijke horizon blijft in die periode een grijze band hangen die nooit volledig verdwijnt.


Precies omdat de zon in die periode niet diep onder de horizon wegzakt, is er bij ons kans op lichtende nachtwolken.




Nog andere vragen?

Statistieken:
Online: 27
Vandaag: 422
Laatste week: 9.553
Pagina's: 38.640.451
sinds 15 aug 2010