Waarom zijn er soms schrikkeljaren? Wat is het verschil tussen de Juliaanse en de Gregoriaanse kalender?

In onze tijdrekening zijn er twee belangrijke begrippen: een dag en een jaar. Beide zijn ze heel belangrijk om de tijd te kennen. Maar ze zijn niet meteen onderling uitwisselbaar en dat is een probleem...


Voor ons mensen is een dag de meest natuurlijke tijdsaanduiding. De opkomst en ondergang van de zon is een gevolg van het draaien van de aarde rond zijn as. De aardas staat niet loodrecht op het vlak waarin we rond de zon draaien. Dat veroorzaakt de seizoenen. Korte dagen, lange dagen, maar toch: één dag is de eenheid waarin we het makkelijkst de tijd bepalen.


Voor de natuur is een jaar minstens even belangrijk. Elk jaar keren de seizoenen weer. Planten, dieren, rivieren, allemaal leven ze volgens een duidelijk jaar-patroon. Heel lang geleden al bepaalde de Griek Hipparchus (190 v.Chr. - 120 v.Chr.) heel nauwkeurig hoe lang de aarde er over doet om éénmaal rond de zon te draaien. Een volledige omwenteling noemen we het tropisch jaar. Het duurt 365,242347 dagen. De seizoenen komen dus terug met een periode van 365,242347 dagen.


Mensen leven met de natuur en dus houden ook wij terdege rekening met het begrip "jaar" en met de seizoenen: zaaien, oogsten, bouwen, werken, leven. Godsdienstige feesten (bvb. Pasen) zijn ook gebaseerd op de seizoenen.


En dan beginnen de problemen. Een jaar is geen geheel aantal dagen. Als je de kalender niet flexibel maakt en kiest voor een vast systeem van 365 dagen per jaar (de Egyptische kalender), loopt alles al snel uit de pas en begint het nieuwe jaar in de herfst, of zelfs in volle zomer.


In 45 v.Chr. bepaalde Julius Caesar dat het jaar zou beginnen op 1 maart en dat er om de vier jaar een schrikkeljaar zou komen. Op die manier duurde het jaar 365,25 dagen. Een goede benadering van het tropisch jaar, maar niet perfect. En dus kwamen er in de Middeleeuwen nieuwe problemen.


In heel oude weerspreuken vinden we daar nog de weerslag van. "Sint Vitus heeft de langste dag, Sint Lucia doet hem na met de langste nacht." Sint Vitus valt op 15 juni, Sint Lucia op 13 december. Jawel, de seizoenen waren in de 16de eeuw opgeschoven. Dat zorgde voor onduidelijkheid over de Paasdatum. Aangezien Pasen het belangrijkste feest van het kerkelijk jaar was, moest er dus opnieuw ingegrepen worden.


Dat gebeurde in 1582. Paus Gregorius XIII sloeg 10 dagen over. Op donderdag 4 oktober 1582 volgde vrijdag 15 oktober 1582. Op die manier was de kalender opnieuw in de pas met de seizoenen en met de Paasdatum.


Gregorius XIII bepaalde ook dat de eeuwjaren geen schrikkeldagen zouden hebben, tenzij dat eeuwjaar deelbaar is door 400.

Dat betekent dat bijvoorbeeld 1600, 2000 en 2400 schrikkeljaren zijn, maar 1700, 1800, 1900, 2100, 2200 en 2300 niet.

Door die ingreep duurt een jaar in de Gregoriaanse kalender 365,2425 dagen.


Voor historici is het dus niet altijd makkelijk om exacte data vroeger dan het jaar 1582 te bepalen.



In Zweden is er op 13 december nog altijd het Sint-Luciafeest om het begin van de kerstperiode te vieren. Het is dus een eeuwenoude gewoonte.








Nog andere vragen?
Statistieken:
Online: 25
Vandaag: 520
Laatste week: 9.588
Pagina's: 38.640.627
sinds 15 aug 2010