Klimaatconferentie COP22 in Marrakech: de laatste kans?

Artikel geschreven n.a.v. de klimaatconferentie COP22 in Marrakech in 2016

De Verenigde Naties houden jaarlijks een grote conferentie waarin alle landen van de wereld proberen afspraken te maken om het klimaat niet te fel te laten opwarmen. Dit keer is Parijs van 7 november tot 18 november 2016 het klimaatcentrum van de wereld. COP staat voor "Conference of the Parties".

Je zou denken dat de wetenschappers en politici van alle landen nu wel overtuigd zijn dat we het klimaat van de aarde niet teveel mogen uitdagen. Maar niets is minder waar. Economie en ecologie gaan moeilijk samen. En bovendien: als het over het weer en het klimaat gaat, heeft iedereen zo zijn gedacht. Neem dat maar van mij aan...

Niet ongestraft de aarde uitdagen

Natuurlijk is de inzet ontzettend groot. Voor het eerst sinds het bestaan van de mens beseffen we dat er grenzen zijn aan de groei. Het rapport van de Club van Rome (1972) en het Brundtland-rapport ( 1987) waren de eerste lichten die op rood sprongen na een lange en intense consumptieperiode. We konden niet ongestraft de aarde blijven uitdagen. Grondstoffen bleken niet oneindig. We moesten rekening houden met de generaties die na ons kwamen. Duurzame ontwikkeling: een toverwoord dat anno 2016 meer dan ooit op de agenda van de wereldleiders staat.

Wetenschappers ontdekten de voorbije decennia dat klimaatwijzigingen geleidelijk meer en meer beïnvloed werden door menselijk handelen. Oorzaak? Onze westerse levensstijl die de aarde in snel tempo opsoupeert. Dat kan dus niet. Enfin, het kan natuurlijk wel, maar we vergeten dat wij mensen niet los van de aarde staan. Op een bepaald ogenblik heeft de aarde er genoeg van en krijgen wij de rekening gepresenteerd. Dat moment lijkt met rasse schreden te naderen. De aarde krijgt stilaan koorts. Het jaar 2016 zal waarschijnlijk het record van 2015 als het warmste jaar op aarde sinds het begin van de metingen breken.

Het heeft lang geduurd vooraleer we een goed overzicht kregen van de toestand van onze aarde. Waarnemingen vanop de grond zijn dikwijls gekleurd door lokale omstandigheden (o.a. ontbossing en verstedelijking). Moeilijk om dan gegevens te vergelijken, zeker als niet alleen de waarnemingsomstandigheden maar ook het observatiemateriaal zelf wijzigen in de tijd. Pas met de komst van milieusatellieten kregen we een duidelijk, globaal beeld.

Verandering

De zeespiegel stijgt - dat staat als een paal boven water. Niet het waterijs van de noordpool is daarvoor verantwoordelijk: de wet van Archimedes is duidelijk. Het feit dat er meer zee-ijs rond de zuidpool is, doet ook niet terzake. De stijging van de zeespiegel wordt vooral veroorzaakt door de thermische uitzetting van water. Als iets warmer wordt, zet het uit. Ook het warmere oceaanwater neemt op die manier een groter volume in. En daarnaast is er smeltend landijs van Groenland en van een heleboel gletsjers over de hele wereld.

De gevolgen van de klimaatwijzigingen zijn velerlei en niet altijd makkelijk te interpreteren. Bovendien kan je nooit een individueel feit toeschrijven aan het veranderende klimaat. Het klimaat wordt gemeten over een periode van 30 jaar, een enorm lange tijd. Een dagrecord, een storm, een overstroming, op zich is daar niks mis mee. Maar we zien dat geleidelijk aan de frequentie van een aantal fenomenen toeneemt. Bij ons gaat het dan over meer hittegolven, minder perioden met grote vrieskou, minder sneeuwbedekking.

Natter

Met supercomputers kunnen we situaties doorrekenen naar de toekomst. Let wel: dergelijke computermodellen berekenen geen individuele gebeurtenissen (zelfs tien dagen vooruitkijken is in dat verband al heel moeilijk).

Als we klimaatsimulaties maken, veralgemenen we in de ruimte en in de tijd. En dan blijkt dat de toekomst voor de Lage Landen natter wordt in de winter. 's Zomers wordt het droger, maar als het regent, regent het harder. Het aantal koudegolven blijft verminderen in de 21ste eeuw. Het zal dikwijls "warm zijn voor de tijd van het jaar". En vooral: de zeespiegelstijging blijft langzaam doorgaan.

Onzekerheden en uitroeptekens

De processen die verantwoordelijk zijn voor het verwarmde klimaat, zijn heel complex. Niet alleen koolstofdioxide is een boosdoener. Waterdamp is het belangrijkste broeikasgas. We weten niet hoe die waterdamp zich zal gedragen in een veranderende wereld. We weten ook niet hoe de wolken zullen reageren op een warmere aarde: meer lage wolken of meer hoge wolken. We hebben er ook geen idee van hoe de zon (de motor van het weer en het klimaat) zich zal gedragen in de toekomst. En wat is de invloed van de kosmische straling op de wolkenvorming?

Er is nog een heel grote onbekende: we weten niet met hoeveel mensen we zullen zijn in het jaar 2100. Zijn we dan met 8 miljard? Of met 15 miljard mensen? Of met 25 miljard mensen? En gebruiken die enkel steenkool, bruinkool en olie als energiebronnen?

Ook de computermodellen die men gebruikt om de toekomst van het klimaat te berekenen, zijn verre van perfect. Ze kunnen het verleden perfect modelleren. Maar ze voorspellen allemaal net andere toekomsten, die verder uit mekaar lopen naarmate de tijd verstrijkt.

De onzekerheden in het hele klimaatdebat worden soms vergoelijkt. Wetenschappers zijn opgeleid om te spreken in kanstermen en vraagtekens. Maar daar hebben politici en paniekzaaiers geen boodschap aan. Zij zijn gewoon om te communiceren in uitroeptekens, in makkelijke slogans. Precies dat zorgt dikwijls voor onnauwkeurigheden in de communicatie.

Daarbij komt dat de media niet tuk zijn op verhalen met onzekerheden. De pers gaat steevast op zoek naar de uitersten, omdat die veel confronterender werken bij het grote publiek. Op die manier wordt de ingewikkelde wik-en-weeg-klimaatwetenschap gereduceerd tot een welles-nietesspelletje waarbij de Grote Woorden niet worden geschuwd.

Niet afhaken

Resultaat van al die doemscenario's is dat heel wat mensen afhaken. En dat is erg jammer. Want niets doen om de milieuverloedering te stoppen, is zowat het domste wat je kan doen. Teveel paniek zaaien werkt averechts. Mensen gaan (in afwachting van het einde van de wereld) enkel nog maar aan zichzelf denken, "want er is blijkbaar toch niks meer aan te doen".

Fout. Het is mijn stellige overtuiging dat we tesamen met nieuwe wetenschap en technologie onze toekomst zelf kunnen bepalen. We moeten dan inderdaad wel bij onszelf beginnen. Op dit ogenblik zijn we zeer goed in het doorschuiven van de zwarte piet naar iemand anders. Als we nu eens beginnen met onze eigen stoep schoon te vegen, dan is heel de straat proper. Niet alleen de politici moeten hun werk doen: we zullen allemaal moeten helpen.

Anders omgaan met mobiliteit. Fietsen. Het openbaar vervoer. Niet sneller dan 90 km/h (ook op de ring rond Brussel...). Meer consuminderen. Geen goedkope vliegtuigreizen naar exotische bestemmingen. Geen verloning met bedrijfswagens en brandstof. Meer bossen. Kraantjeswater. Minder vlees. Een extra wintertrui. Groene energie. Meer isolatie. Geen airco. Thuiswerken. Vakantie in eigen land. Veel voorgestelde maatregelen zijn niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de gezondheid en voor de portemonnee.

In feite kan je het hele klimaatvraagstuk terugbrengen tot de verhouding noord-zuid. Als die ongelijkheid wegvalt, worden we allemaal beter. En de aarde ook.

Frank Deboosere - 16 november 2016

TIP: De vorige COP-vergaderingen vonden plaats in Berlijn, Genève, Kyoto, Buenos Aires, Bonn, Den Haag, Marrakesh, New Delhi, Milaan, Buenos Aires, Montreal, Nairobi, Bali, Poznan, Kopenhagen, Cancún, Durban, Doha, Warschau, Lima en Parijs. Misschien eens overwegen om wat minder te reizen en wat meer te vergaderen via het internet?

Terug naar het vorige menu

Statistieken:
Online: 32
Vandaag: 1.199
Laatste week: 9.770
Pagina's: 38.783.902
sinds 15 aug 2010